What makes her tick?

Ongeveer vijftig jaar heeft ze ervan gedroomd om deze zin eindelijk te kunnen uitspreken. Hillary Rodham Clinton heeft bijna bereikt wat ze haar hele leven al wil: het Amerikaanse presidentschap.

Haar naam is zo bekend dat ze volstaat met haar voornaam. Een van ’s werelds bekendste politici, gepokt en gemazeld in Washington, met een enorm politiek netwerk. Voormalig First lady, senator voor de staat New York, en minister van Buitenlandse Zaken. En toch is haar race naar het Witte Huis niet zoals de Amerikanen zeggen “an easy walk in the park”. Sterker nog, ze is in een nek-aan-nek race beland met politieke nieuwkomer Donald Trump.

Haar aanhangers roemen haar kennis en ervaring; niemand zou zo voorbereid zijn op het Witte Huis. Hoe kan het dan toch dat ze geen ‘landslide’ overwinning weet te boeken; zelfs niet bij haar eigen Democratische aanhang? Haar ervaring is zowel haar kracht als haar zwakte.

Amerika-watchers noemen drie oorzaken: haar geloofwaardigheid, haar likeability (de gun-factor) en haar redenen om president te willen worden.

Argwaan

Als een ‘gemiddelde Amerikaan’ wordt gevraagd naar zijn mening over Hillary Clinton is dit een vaak gehoord antwoord. Het is een algemeen gevoel; Hillary mag de beste bedoelingen hebben en van alles beloven, maar doet ze wel wat ze belooft? En wat zit er achter haar beweringen?  De scepsis en de argwaan die Hillary oproept blijft kleven en wordt, volgens haar tegenstanders, steeds bevestigd. De recente affaires zoals haar optreden als minister van Buitenlandse Zaken in het Libische Benghazi (het Amerikaanse consulaat werd beschoten en vier mensen verloren daarbij het leven; Clinton werd gehoord door een speciale commissie) en haar e-mails (ze gebruikte als minister Buitenlandse Zaken haar privé-mail en niet het account van het ministerie) wakkeren de argwaan aan. Vertelt ze wel de waarheid? Wat houdt ze achter? En is dit haar echte standpunt of draait ze straks als een blad aan een boom?

Geen sympathie

Naast het gebrek aan geloofwaardigheid is haar ‘likeability’ een probleem. Mensen vinden haar gewoon niet aardig. Ze wekt geen sympathie.

Ze wordt gezien als ijskoningin, een geharnaste politieke tante en haar hartelijkheid zou geveinsd zijn en als pr-middel worden ingezet.  Dat voert terug tot de jaren negentig, toen haar echtgenoot Bill Clinton streed om het presidentschap. Ook toen kwam Hillary over als een koude, berekende politica, geen liefhebbende echtgenote die zich voegde naar haar man.

Bill Clinton werd in de campagne geconfronteerd met verhalen over liefdesaffaires. Gennifer Flowers verklaarde tegenover de pers dat ze jarenlang een verhouding had gehad met Bill. De reactie van Hillary was veelzeggend: ze was niet van plan koekjes te bakken en de traditionele presidentsvrouw te spelen, maar vocht.

Een stevige reactie, maar veel mensen misten de emoties van haar als bedrogen vrouw.

Tijdens de Monica Lewinsky affaire liet Hillary wel iets van haar kwetsbaarheid zien en voor het eerst voelde men empathie voor haar. Maar het was van korte duur, want Hillary bleef Bill steunen; dat werd uitgelegd als berekend, zakelijk en koud.

En dat gevoel bleef aan haar plakken. Zeker toen ze het Witte Huis betrad. Hillary was niet van plan zich als First Lady alleen bezig te houden met de bloemstukken en de tafelschikking, maar bemoeide zich met het politieke beleid van manlief. Er werd gesproken over het duo-presidentschap. Ze trok de verandering van het zorgstelsel naar zich toe en maakte dat haar politieke portefeuille. Ze opereerde vanuit haar eigen vleugel in het Witte Huis, in de wandelgangen ‘Hillaryland’ genoemd. Haar politieke bemoeienis werd niet gepikt door haar tegenstanders en haar gezondheidsplan flink onderuit gehaald. Hillary moest terug in haar hok.

Echt of nep?

Hoe vaak familie en vrienden ook zeggen dat ze aardig is en grappig, hoe vaak ze ook vertelt over haar dochter Chelsea en het oma-schap, veel Amerikaanse kiezers geloven het niet. De foto’s van Hillary met haar kleinzoon, is dat echt of is het puur een pr-middel?

De traan die ze liet tijdens de campagne in 2008, was die echt, of rationeel in de strijd geworpen om de tegenvallende peilingen een boost te geven?

En wie is Hillary nu echt? In de ogen van haar tegenstanders heeft ze te vaak haar standpunt gewijzigd en zich gevoegd naar wat het beste uitkomt. Tot en met haar naam en uiterlijk aan toe. Clinton hield als getrouwde vrouw in Arkansas jarenlang haar ‘eigen’ achternaam Rodham, maar de traditionele kiezer was dit tegen het zere been. Om hen tegemoet te treden nam ze toch, tegen de eigen principes in, de naam van haar man aan. Ook uiterlijk transformeerde ze; van een bebrilde vrouw met weinig oog voor uiterlijk vertoon, mat ze toen echtgenoot Bill aan de presidentscampagne begon, zich het uiterlijk aan van een traditionele vrouw van de politicus en matigde ze haar toon.

De twijfel over haar echtheid blijft een handicap. Clinton is zich daarvan bewust en sprak er in 1996 al over met het tijdschrift The New Yorker.

Ook in haar conventiespeech in juli refereerde ze er zelf naar. Ze spreekt liever niet over haar privéleven, wijdt liever uit over inhoudelijke issues. Die keuze heeft een oorsprong in het verleden. Tijdens het presidentschap van Bill Clinton werden de Clinton’s hard aangevallen door Republikeinse tegenstanders, in de politieke arena en daarbuiten. En de lijst is lang. Ze worden beschuldigt van onder andere fraude en corruptie in het onroerend goedproject WhiteWater, vriendjespolitiek, torenhoge gages voor speeches en gerommel in hun eigen Clinton-foundation. Hillary is daardoor erg argwanend geworden en heeft als reactie de luiken dichtgegooid. Het resultaat is mist en vaagheid en het imago van een berekenend ijskonijn. Dat frame is niet meer te keren.

De likeability voor Clinton bij de republikeinen is ver te zoeken. Daar regeert regelrechte haat jegens haar. Volgens hen liegt en bedriegt Hillary alles bij elkaar en handelt ze uit eigenbelang en niet uit landsbelang. De haat was afgelopen weken erg zichtbaar op de Republikeinse conventie toen gouverneur Chris Christie de zaal middels een showproces Clinton aan de schandpaal nagelde. Het “lock her up” was niet van de lucht.

What makes her tick?

Op de democratische conventie eind juli in Philadelphia bereikte Hillary Clinton een mijlpaal door als eerste vrouw van een grote partij tot officiële presidentskandidaat te worden gekozen. Zelf haalde ze dit historische feit aan in haar reactie op de benoeming.  Het glazen plafond was gebroken.

Wat haar acht jaar geleden niet lukte, lukte nu wel. Je zou denken dat dit historische feit veel vrouwen en jongeren zou aantrekken, maar dat blijkt niet het geval. Sterker nog: met name jonge vrouwen zeggen dit juist als reden te zien om juist niet op haar te stemmen.  Hun stem ging naar haar Democratische tegenstrever Bernie Sanders.

Bernie Sanders, de partijloze 74-jarige politicus, door Republikeinen steevast weggezet als socialist en communist, wist de harten van de jongeren te winnen. Ze togen in grote getale naar rally’s (bijeenkomsten) om daar in een overvol stadion  Sanders te zien spreken en “Feel the Bern”. En de steun voor Sanders bleef niet alleen beperkt tot  zijn thuisstaat en de progressieve universiteitssteden, maar bleef Clinton in de weg zitten gedurende de hele voorverkiezingen.

In het Clinton-kamp hield men zijn hart vast: zou Hillary het, net als acht jaar geleden, in de voorverkiezingen afleggen tegen een onbekende politieke ster? In 2008 was dat de jonge senator uit Illinois Barack Obama, zou nu Bernie Sanders Clinton’s Waterloo worden?

Acht jaar geleden deed Clinton voor het eerst een gooi naar het presidentschap. Ook toen was ze de bekendste kandidaat en gingen commentatoren er op voorhand al van uit dat zij de officiële kandidaat zou worden. De onbekende Obama gooide roet in het eten en er ontspon zich een keiharde strijd die pas werd beslecht op de democratische conventie. Clintons campagne was een puinhoop. Campagneleiders stapten op, er was ruzie in de tent en het geld raakte op. Hoe het afliep weten we: Obama werd de kandidaat, Clinton werd aangesteld als minister van Buitenlandse Zaken. Op die post kreeg ze veel lof. Na vier jaar  diplomatieke rondreis stopte ze als minister en stelde zich verkiesbaar als senator voor New York. Politieke insiders zagen dit als een voorbode voor een presidentscampagne en op 12 april 2015 kregen ze gelijk. Hillary meldt zich kandidaat.  

Deze keer wist Clinton zich verzekerd van de steun van haar netwerk; een netwerk dat door de jaren heen opgebouwd was, betaalde nu uit. Het partij-apparaat stond achter haar kandidatuur; de nominatie was verzekerd. Toch zal dit het Clinton-kamp niet geruststellen, want in de eindstrijd van de verkiezingen gaat het om de grote groep zwevende kiezers, die niet tot de Democratische partij behoren maar hun afweging maken tussen Donald Trump en Hillary Clinton. En dan de teleurgestelde Sanders-aanhang. Op de democratische conventie legden ze zich niet neer bij de benoeming van Clinton. In hun ogen had Clinton de stemmen gekocht, daarin gesteund door het nieuws dat uit gelekte e-mails bleek dat de partijtop de campagne van Sanders had dwarsgezeten. De partijvoorzitter Debbie Wasserman-Schultz moest daarop opstappen.

Geen ‘spark’

Clinton mist de inspiratie en ‘the spark’. What makes her tick? Waarom wil ze president worden?

Obama hanteerde de slogans “Yes we can” “Change” en “Hope” en kreeg door zijn vurige speeches grote massa’s op de banken en Bernie Sanders weet met zijn speeches en ideeën tegen de macht van Wallstreet en het verrotte politieke systeem veel kiezers te inspireren. Feel the Bern werd het leidend thema in zijn campagne. En zelfs het thema van Donald Trump is vrij duidelijk: make America great again. Alle kritiek op Amerika en alle uitingen van Trump zijn te scharen onder dit thema.

Dat ontbreekt bij Hillary. Wat wil ze nu precies? Wat is het Amerika dat ze voor zich ziet? Wat is haar leidende thema? Ze heeft wel veel ideeën en laat veel proefballonnetjes op, maar het grote thema wil maar niet landen. Een uitvoerende en gedetailleerde agenda maar geen inspirerende stip aan de horizon.

Logisch, want ze heeft vier jaar onder Obama gewerkt als minister van Buitenlandse Zaken en kan dus niet zomaar afstand nemen van dat beleid. Een roep om een heel ander Amerika zou dwaas klinken uit haar naam. En ook de boodschap van Sanders (tegen Wallstreet en het vastgeroeste politieke systeem) klinkt uit haar mond vreemd; ze is veel te veel onderdeel van het systeem. Het komt nu niet verder dan het samen oplossen van problemen, onder de slogan Stronger Together, maar het weet de kiezer niet te raken.

De eindfase van de verkiezingen worden nog een harde dobber voor Clinton. Haalt ze haar einddoel om de eerste vrouwelijke president van de Verenigde Staten te worden? Of struikelt ze wederom net voor de finish? Haar democratische tegenstanders heeft ze afgeschud; nu wacht het moddergevecht met The Donald.

Voor de comedians is het een fijne tijd, met veel stof voor satire.: